Utslett på penis (Balanitis simplex)
Penis infektionssymtom
➡ ♥♥♥ Link: Brannsår på penis
➡ ♥♥♥ Link: https://dating18plus.ru/Amanda1987
Dette kan ha effekt av balanitis. Så vidt jeg vet, jeg er allergisk mot noe sted alene, men de kløende er spesielt godt på underkroppen og de fleste rundt kjønnshår området. Det oppstår i denne tilstanden små støt, som noen ganger kan kløe, er plassert på steder der Apokrine svettekjertlene, som i armhulene, men også i skrittet og kjønnshår regionen. Utgifna af Gestrike-Helsinge nation i Upsala genom Karl A.
Far er død, og mor har selt nesten alle dyra, men det er nokre kalvar og ungdyr att, og nokre sauer, og til neste år får ho pensjon. Resultatet er rødhet på penishodet med økt fuktighet. Jeg kan bare svare i en generell forstand. So gjekk dei inn i det fjorde, og det var det siste dei gjorde.
Utslett på penis (Balanitis simplex) - På den andre sida har han alltid med seg cd-boksen The World of Country Music når han kjem på besøk.
Randulf har og ei teikning av ei gandfhige ibid: 30. Han fortel at berre dei sterkaste noaidane har gandfluger, og at dei får dei frå ein stor fugl Noyde-Lodd som dei trollar fram Qvigstad 1903: 50. Hans Skanke, som bygger på Thomas von Westen sitt store, innav Eit trolldomsinsekt utsendt av ein trolldomskunnig for å gjera skade pa folk og feer kjent i folketradisjon over store delar av Norden frå Island i vest, Setesdalen og Dalarna 1 Sverige i sør, tu Finland og Finnmark i aust og nord. I fastlandsnordisk tradisjon er det helst samar som sender ut insektet. Gandfluga i samisk tradisjon blir mindre problematisk dersom ein for det fyrste: Oppfattar gandflugeutsendinga som ein variant av motivet der sjamanen både i samisk tradisjon og norrøn tradisjon i trance sender ut ånder i hamen av mange slag dyr o. Mitt ærend er å vise at gandfluga kan oppfattast slik. Det kjem eg fram tu gjennom ei tilnærming som er breiare enn det som er prøvd før. Friis fortel at ein leger på Helgeland kom over ein heller på fjellet og at han der fann: et stort groft Billede, som var en Finnegud, oc stod der hos hannem Finnens Gann-Eske, oc der hand oplod samme Eske, da krøb den fuld afr blaa Fluer, huilcke vare Finnens Gann oc Trolddom, som hand dagligen udsende. Steen 1959 har oversyn over dei fleste gandflugekjeldene frå 16- til Qvigstad skreiv opp denne forteljinga etter ein same i Hattfjelldalen i In jenen Zeiten, wenn ein Zauberer ein rechter Noaide werden sollte mufite er mit Zaubertrommeln zaubern. Da pflegte er eine loszulassen und zu sagen, zu welchem Menschen sie fliegen sollte Denn sie konnten fliegen. Der Noaide sagte, wo sie den Menschen krank machen sollten, im Fufi oder in der Hand oder an einer ånderen Stelle, je nachdem der Noaide es anwies. Det eine er gandfluge til å skada fe figur 1, 34 , det andre til å skada folk figur 1, 18. Det fyrste teiknet står isolert. So bruhki lueitet akteb jeh jiehtet, man almucen guaiku galgi haletit. Noaidie guit jehti, gukku acci dab almaceb skiebcajahtet, juolgieb jalle gieteb jalle nasen låhkieb, guktie noaidie bihketi. Om nyare tids nordnorske gandflugetradisjon, fyrst og fremst frå Helgeland, har Ole Tobias Olsen fyldige opplysningar. Enten skal det være naturlige fluer, der fanges som fluer i almmdelighet, eller ogsaa er det tjenende djævle, der paa grund av galdring maa følge finnen og holde til i hans æske eller også i hans sæk eller i hans klær. Den sidste antagelse støttes av den omstendighet, at det ikke har lykkes nogen at fange en ganflue, naar den har stukket'og heller ikke at finde den igjen, om den faller for sitt offers blik; den forsvinder da likesom inde i det menneske eller dyr, den har stukket. Ein kar som har lagt seg ut med ein same får høyre: ei underleg surring i lufta, nett som om fleire tordivlar dreiv på og kappflaug. Best det var såg han noko som ei humla kome mot seg med ei fart som om ein stein var kasta av nokon. Det råka han midt på magen, og dasken var hard. Det svei og gjorde vondt, og mannen seig i hop og måtte hjelpest i seng. Og då dei kledde av han, så såg dei ein svart flekk på magen hans, så stor som ei gamaldags ort. Han skar rundt svartflekken og joika og drog han ut med fingrane. Det såg ut som ei humla, og tyktest vera levande. Lappen sa at dette var rette sorten gand. På magen vart det eit stygt sår, men mannen kom seg snart. Så tok Snerren ut en korm av posen og sikta han inn på ei av kyrne hans Andreas. Kormen var på størrelse med ei humle, mener Hilmar Men kormen forfeila målet sitt og traff en hest som stod like ved. Hesten reiste seg på to og skreik, og satte på sprang inn i olderskogen bort mot elva. Opp fra ei tørrolder stod det en kvass kvist, og den fikk hesten i brøstet og strauk med. Historia er nedskriven så seint som i Myrvang 1964: 101-2 har ei skildring han fekk høyre så seint som på 1960-taIet pers. Frå Nordfjord er det ei liknande skildring hos Myklebust 1973: 164. Schefferus har og ei teikning av eit tyre. Ordet skal fyrste gongen vera nemnt i Erik Schroder sitt Lexicon latino-scondicum frå 1637 Lid 1927: 342. Broman har fyldige opplysningar og fleire historier om tyre frå Halsingland. Hos han er tyre, finntyre, finnskott og lappskou det same, og det kan vera både spyfluger og små, lette ballar av lav eller mose, utsende for å gjera skade på folk og fe når sterk vind ber prosjektilet dit det skal Broman : 774, , 814 ff, 859. Broman skal ha skrivi dette i 1734 Hægermarck 1900: 239. Også i ein del andre svenske kjelder kring 1700 går tyre og finntyre om einannan og blir identifisert med finnskott Lid 1927: 339 ff. På Island er det tradisjon om ei galdrafluga 'trolldomsfluge'. Den høyrer inn under ein tradisjon om vonde, magiske sendingar dei kunne ha flugeham Jon Dorkelsson 1956: 116, 349, Jon Årnason 1961 a: 309, 323, 326, 480, 486, 514, 580, ; 1963: 387, 546 If 1961 a: 479, 623 og 1963: , 538, 562. Dei gongene dei får gjort den skaden dei skal, flyg dei ofan f offeret, altså inn i munnen eller nasen på det, og kan da drepa offeret J6n Porkelsson 1956: 116, 349; J6n Amason 1961 a: 326, 514, 580, 588; 1963: 546. Den eine segna om dette er knytt til året n Porkekson 1956: 349. På færøyane finst det eit insekt som bhr kalla gandafluga. Det skal ikkje vera bevart noka folketru som kan kaste lys over namnet pers. I dei eldste norske kjeldene, og ofte også i nyare kjelder, er gandfluge synonymt med gand, eller eit utsendt insekt blir kalla berre gand ikkje gandfluge. Det såg vi hos Peder Claussøn Friis s. Jamvel om begge stort sett skriv av Claussøn Friis, har dei og sjølvstendige opplysningar om gandfluga. Slik er det og hos Gildeskål-presten Bruun i 1765 sjå Hammond 1787: 459 , hos Eriksen 1874 -xxxvi hos O. Oftast liknar gandfluga eit av dei store, stikkande insekta, som kvefs, humle e. Men klegg blir no ofte blanda i hop med brems, som det er lite av i Noreg i dag. På Island er gand a fluga 'myhank, stankelbein' 'hrossafiorildi', Årni Bobvarsson 1988 , og det same skal galdrafluga bokstavleg: 'trolldomsfluge' etter ei opplysning frå 1700-talet vera Lid 1921: 47, entomologisk utlag? Ovanfor såg vi at låten av gandfluga i Salten vart jamført med ein tordivel. Dei som har granska gandfluga og gand generelt har gjerne jamført med gandr i norrøne kjelder og gandus i Historia norvegiæ. Den er truleg frå andre helvta av 1100-talet Salvesen 1969: 10 , og skriven på latin, men i den latinske teksten blir det gammalnorske ordet gandr brukt, i latinisert form. Med slike gandar kan dei og lokke til seg ting dei vil ha og fortel ja om løynde skattar langt unna, får vi veta. Så kjem denne skildringa: En gang da noen kristne som drev handel med finnene, satt til bords med dem, falt kona de bodde hos plutselig død om. De kristne begynte å sørge og klage, men finnene tok det ikke det minste alvorlig. Hun var ikke død, sa de, men var rammet av gand fra noen som ville henne vondt, og kunne lett bli brakt til live igjen. Dermed spredte en trollmann ut et klæde; under det hadde han forberedt seg til å synge de hedenske tryllesangene sine. Etter at han hadde galdret og danset med dette utstyret, falt han over ende, svart som en neger over hele kroppen, mens fråden stod om munnen på ham så en skulle tro han hadde mistet vettet. Med ett satte han i et brøl idet maven revnet og han oppga ånden. Da spurte de en annen som var kjent med slik trolldomskunst hva som hadde hendt med disse to. Disse pålene stod gjemt på bunnen av sjøen, og så skar de seg gjennom magen på den ganden som var blitt drevet ut - det var klart nok etter det en så på trollmannen hjemme. Backman og Hultkrantz 1978: 19 ff. Omsettingane frå norrønt er mine, så sant ikkje anna er sagt. Det kallar vi at ho for for å seide el. I den blir ho såra slik at ho døyr, i sin eigen ham. To andre kjelder som nemner gandreid, er meir uklåre. I ei strofe av Hild Rolvsdotter går det fram av gjennomgåande ulvebilete at gandr tyder 'ulv' Skjd B I: 27. Fenrisulven blir ein stad kalla Vånargandr {Skåldskaparmål 24. Midgardsormen blir to stader kalla Jormungandr, 'den veldige ganden- I Ragnarsdråpa 16 Skjd B I: 4 og i Voluspå 50. Ordet finst og i eit norsk diplom frå fyrstninga av 1300-talet. Slutten av setninga er forvanska. Strombåck 1935: 106 føreslår at seida honum seid er forvansking av seida monnum seid - 'seide folk seid'. Ritt ek i fra mer gondols ondu æin ber i bak biti annar i briost ber biti bridi snui uppa pik hæimt oc ofund. Frå naturforskaren Hans Strøm fekk han ei fråsegn som konkluderte med at opphavet til trua var brems eller andre insekt som legg egg i kroppen på dyr og stundom menneske. Schefferus ser ut til å identifisere skott, trollskott og tyre, som han har frå sine heimelsfolk, med gand. Han resonnerer da ut frå motivlikskapen, m. Dette har fått liten tilslutnad. Nils Lid er den som har granska gand mest inngåande. Han var folklorist, og bygde mest på folketradisjon frå nyare tid. Han plasserer gandfluga som ein variant av ei vidt utbreidd førestelling om skadelege prosjektil utsende av trolldomskunninge: insekt; små ballar av ull, filler, hår, grisebust, negler; beinfliser, m. Sørover i Noreg vart dei kalla mange ting, som finnskott, gandskott, alvskott, trollskott, dvergskow-, alvepil, gandnåler, finnkule, gandkule, alvkule, dvergkule, osb. Lid 1921, 1927: 335 ff. Nemninga gand vart særleg brula i Nord-Noreg. Lid 1921: 39 ff, 1927: 339 ff. Førestellinga er'ofte at 5 Men det er ikkje noka tradisjonell, folkeleg førestelling hos oss at lumbago o. Heist er elet den kuleforma prosjektilvananten som har med hårballane å gjera Lid 1921: 51 Schefferus sitt tyre nemnt s. A råka dæ krøtuia, kalk lom dæ flnnskot. Fritzner , note 2, Qvigstad 1893: 131, Manker 1950: 134, Itkonen m fl 1984: 14616. Lid og Rydving er skeptiske til at gandfluga eigentleg eller opphavleg høyrer til samisk tradisjon. Korkje Rydving eller Lid dreg inn gandflugeopplysningane frå Hattfjelldalen s. Dfm, skal vera lånt frå nordisk og svara dl vårt substantiv dyr, n. Fordi gandr i norrøne kjelder oggandus i Historia norvegiæ er dregi inn i tolkinga av gand i nyare tid, går eg også gjennom det viktigaste av det som er skrivi om dét. Han meiner fcdus er brukt om to litt ulike ting ibid:. I den fyrste delen av skildringa er det brukt om ånder ibld: som noaidane sender ut for a skaffe opplysningar. Dette ser Fritzner som parallelt til Vpfuspd 22 og 29 s. Da er gand hamen som ånda tek pa seg, ikkje anda sjølv. Backman og Hultkrantz 1978: 100 oppfattar fanaw som både hamen og anda inni. Det Backman og Hultkrantz skriv som er viktigast for denne artikkelen, står 1 ein fotnote. Misjonærane brukar gjennomgåande samiske namn på dei samiske gudane, maktene og truene. Men akkurat når det gjeld gandfluga, brukar dei det norske namnet, og berre det. Likevel er det mykje som stemmer best med at gandfluga verkeleg høyrde til samisk tradisjon på taIet. Presten Bruun sine opplysningar om gandfluga s. Eg kan ikkje sjå nokon grunn til at Bruun eller von Westen skulle ha skrønt i hop dei. Han er da ikkje nokon fjern syndebukk for alt som går gali. Opplysninga i Underretning om at kulekryssteiknet Figur 1, nr. Opplysninga blir elles langt på veg sanna av uav! Som vi har sett s 70 , kan ei mengd trolldomsprosjektil sjåast som variantar over same temaet. Ikkje sjeldan går dei heilt over i kvarandre. Allereie Claussøn Friis seier at samane skiude gand s. Trollkast-tromma er altså ei uavhengig kjelde som samsvarar med at kulekryssteiknet står for gandfluge. Teiknet står midt på til høgre. På tromme 43 hos Manker ser teikn nr. Opplysningar og teikning frå Manker 1938: 56. Dessverre kan vi ikkje lite på teikninga, for ho ser ut til å véra gjord etter minnet lenge etterpå ibid. Schefferus si tolking skal skrive seg frå Christoffer Utterius frå Torneå og vera datert 1673 ibid: 834. Ho skal gjelde ei tapt tromme som vi kjenner gjennom ein bevart kopi og gjennom Schefferus si teikning ibid 1938: 831 ff. På trommekopien er dei to teikna skilde t. Tyret ser verkeleg ut som ein slik hårball som det gjerne blir sett i samband med s. Det er elles mogeleg å sjå ein glidande overgang frå dét til insektet i figur 2, via den nemnde, hovudlause varianten i figur 3. Kula er plassert om lag der krysskuleteikna brukar å stå. Det er derfor uvisst kva vekt ein kan legga på opplysningar derifrå. Med kuler: Teikn 18 på figur 1. Det er ingen grunn til å tru at misjonærane ville skrive slikt dersom dei ikkje hadde opplysningar frå samane om slike insekt og slike fuglar. Deter 6g slåande korleis opplysningane stemmer med den samiske gandflugeskildringa frå Hattfjelldalen år seinare s. Men lånet kan mara svært gammalt. Qyigstadhar notert eltordfjnfat pl 'dne Aft lappische Zauberel' frå Karlsøy-Helgøy-dialekten av nordsamisk Qvigstad 1893: 164. Det må veia lånt før dennordafjdlsnorske assimilasjonen av -nå-, som kom frå midten av 1300-talet jf. At Hattfjelldals-ordet har assimilert form, viser ikkje at det er lånt etter den allmenne assimilasjonen. For i eit samansett ord som m z med fire konsonantar på rad, ville -nd- regelmessig bli assimilert alt i gammalnorsk jf. Der har eg eit forslag. Eg meiner ein i granskinga av gand frå nyare tid, som særleg er gandfluge, generelt ikkje har lagt nok vekt på kva gand er i mellomalderkjeldene. Gand i nyare tradisjon må ha utvikla seg frå det som heitte gand i mellomalderen, og bør derfor forståast ut frå det. Vi skal derfor sjå nærare på gand i mellomalderkjeldene. Tek ein teksten på ordet, kalla samane dette for gand. Det er eit norsk ord, så dette heng vel slik i hop at samane brukte det når dei snakka med bumennene. Og ordet dekte tydelegvis meininga for nordmannen som skreiv Historia norvegiæ. Det er ei kjend sak at liknande førestellingar fanst i norrøn religion, så norrønt må ha hatt ord som beskriv det. Da låg kroppen hans som sovna eller daud, men han var da fugl eller firføtt dyr, fisk eller orm, og for på eit blunk til fjerne land i eigne eller andre sine ærend. Slike førestellingar var altså levande på Snorre si tid. Går vi til dei ovan siterte gandtekststadene frå norrøn litteratur, så ser vi at dei skildrar ovringar som står nære det vi ser i Historia norvegiæ. Gand knytt til spåing og trance ekstase, seidf finn vi i Voluspå. Utsending av gandar for å skaffe opplysningar finn vi i Fostbrædra saga, og at gandutsending skjer i trance finn vi dg der. Anten vi les gondum rennt som 'sendt gandar' eller 'fari på gandar' sjå s. Mellom gand i Pidreks saga og i Historia norvegiæ er det fleire berøringspunkt. Det er uklårt kva hrærdi sinn gand tyder sjå s. Etter det eg har sett, har granskarane unngått å ta stilling til det. Ein skulle kunne omsetta: 'sette ganden sin i rørsle', ut frå kva hræra tyder i ei setning som vinar hrærir stor ho f 'vinden set store hav i rørsle' Edda Snorra Sturlusonar. Dermed skulle ein rimeleg kunne oppfatte denne tekststaden slik: Med seid set Ostasia ganden sin i rørsle. Kanskje og: Med seid sender Ostasia ut ganden sin. Når seid inneber eit slag 7 Obinn skipti homum. Lå på bufcrinn sem sofinn eba daubr, en hann var ba fugl eba dyr, fiskr eba ormr ok for å einni svipstund å fjarlæg Ignd at smum ørendum eba annarra manna. Dessutan minner dyra som hjelper til i slaget om hjelpeånder i dyreham. Jamfør og etymologien, innsjø- og rlordnamna og dei nynorske tydingane 'kjepp' osb. Eg vil fram til at gand i raellomalderkjeldene ser ut til å vera ein andeutsending i ham som trolldomskunnige sjamanar sender ut helst i trance. Den same variasjonen mellom i og på finn vi og i hamferder i norrøn litteratur der gand ikkje er nemnt. Den tydinga må vera utvikla seinare! Dermed er det hamutsendingen gandførestellingane i nyare tid må utleiast av. Går vi til 1700-talskjeldene til samisk tradisjon, så finn vi gand brukt om det same der. Det som da skjer med reinoksane skade daude , skjer og med noaidane. Kildal 1945: 138, 139 Litt seinare fortel Kildal om ei trancereise noaiden gjer for å lækje ein som er sjuk. Staven blir berre brukt til å slå med, er det likt til, ikkje til utsending. Da vil eg dra fram nokre døme på at førestellinga om hamutsendingane frå noaiden har levd i samisk tradisjon fram til vår tid I ei forteljing frå Tana er noaiden Biitus i fjellvåkham og vil kvelve båten til noaiden Bavus-Niilås. Piken fløi efter, og gutten for ned i sjøen. Guten flaug vidare, til Kautokeino, og ned i elva. Jenta prøvde å fiske han, men han grumsa til vatnet. Han vann til slutt, med hjelp av kyrkjegardsfolk. Niei'da mannjai gir'dili, ja bar'dni manai merri. Den andre trolldomskunnige sender ganden attende orden lifs? Han stoppar når lian går gjennom ein tett furuskog der det blir trongt å komma fram. Der bind han ei flaske til to store furuer og legg seg til å sova. På eine sida er det rimeleg å oppfatte det som frisjela til noaiden er i tordivelen, sidan noaiden døyr. Pa hi sida heiter det at tordivelen er ein wwåakdan, altså el hjelpeand bokstavleg 'noaidefølgje'. Det som skil denne forteljinga fra mellomalderens gandforteljingar og dei tilsvarande motiva i 12 ja rumas væl'la jas'ka ædnan al'de; muttu æi dåsa galga olbmuk guos'kat ok'tage. Likevel burde ein kunne oppfatte det som variantar av same motivet, når det ymsar slik kva dyrehamar noaidesjelene og-åndene tek på seg. Den gandfluga sokneprest Bruun skal lia sett, såg ut som ei spansk Ouge Hammond 1787: 459 , som er ei bille, nett som tordivelen. Forslaget mitt er altså å oppfatte gandfluga som ein variant av andeutsendingen i ham som noaiden sender ut. Også i gandfluga ser det ut til å vera ånder, vonde ånder. Det er ikkje urimeleg å tenkje seg at Noyde-Gadser, hjelpeåndene er enda ein variasjon over det temaet, slik at dei tre utsendingane kan sjåast som tre sider av same sak. Denne ha de blott til att forsvara sig med. Man kan skicka ut allehanda ont medels bollar ock ingen kan motstå dessa. Men trolldomsprosjektilet som gandfluga soknar til sjå s. Fellman 1906: 28 seier noko av det same, også om dei finske samane. Noaidesjela i tordivelham står nære eit anna motiv i samisk tradisjon. I ei forteljing frå Storfjord i Lyngen frå 1924 går to Gskarar i land og legg seg Ul å sova. Den eine blir llggaiide vaken, medan den andre sovnar. Mannen blir vekt av ein fisk som sprett, og fortel at han har drøymt det er sølvpengar under ei grastuve, men at han vakna da han ville ta dei Kameraten lurer seg attende til staden seinare og finn ein skatt under tuva, utan å seia noko til han som drøymde. Der er det ei humle som flyg ut or nasen på han som søv Humla flyg forbi ei tuve og langt av garde til ein hesteskrott, og inn i 13 De oai'na, go dego stuorra suok'sa-curok orui gir'dilæmi juni lufte; mutte i oainam vis'sasit, buodigo junin vai njalmin. W do læk oai'nam su jabmimæftom vuoina hæridæmi sirbacieea lufte 15 jabmimæftom hæg'ga. Når mannen vaknar, har han drøymt at han har reist langt til ei kyrkje eks det var mykje folk. At utsendingen her kan fortelja om løynde skattar, stemmer med gandus i Historia norvegiæ. At utsendingen fer i veg når mennesket søv, stemmer med Tordis i Fostbrædra saga. Men at det skjer utan villstyring, skil motivet i desse forteljingane frå dei vi har sett på før. I det stykket liknar dette meir på det norrøne hugmotivet. Der viser den vonde hugen seg for andre når dei drøymer, i ulveham. Hugen fer i veg utan at eigaren går inn for det eller er klar over det, og utan at kroppen hans blir sett ut av spel. Mundal Den vonde hugen blir likevel knytt til gand i mellomalderkjeldene med det at begge kunne vera ulv eller i ulveham jf. Dessutan kunne hjelpeåndene til Finnmarks-noaidane fara åt like sjølvstendig som den vonde hugen. I lys av det flytande skilet mellom frisjel og hjelpeånder, blir ulikskapen mellom menneskesjela i insektham og gandfluga da mindre. Avstanden minkar og om vi dreg inn dei svenskosterbotniske førestellingane om trollskottet, som høyrer til same komplekset som gandfluga. Der ser det ut til å vera eit flytande skil mellom det medveti og det umedveti utsende trollskottet. Jamfør uvissa med munn og nase i makkflugehistoria ovanfor. Men i den kan sjela ta hamen ni mange slag små dyr, og det at sjela tek akkurat insektham, kan slå lit til å vera eit nordleg dier nordaustleg trekk. I estisk folketradisjon ei det el førestelling om at sjela nar mennesket søv kanforlata kroppen, helst i skapnad av insekt og sma fuglar, men 6g l skapnad av små mus, små onnar, m. Finn ikkje dette sjeledyret vegen inn atti kroppen døyr mennesket ibid: 291. Ei liknande tru hadde Vårmlands-flnnane' dei trudde at sjelene til dd daude lever vidare i insekt, soramarfuelar eller fuglar Markkanen 1987. Om førestellinga og finst 1 heimefinsk tradisjon, har eg ikkje fått sjekka, men let er vel rimeleg når utvandra finnar har førestellinga. Noko liknande finn vi i ei islandsk segn. Der er sjelene til dei fortapte fluger i eit bål i helvete Jon Amason 1961 b: 492. Kan hende har gandfluga meir felles med utsende hjelpeånder i ham enn sjamanen si frisjel i ham. Men eg kjenner berre eitt døme på at utsendaren døyr når gandflugene døyr Blix 1965: 85. Men det skulle ikkje stri mot at ei hjelpeånd er i gandfluga. Kva så med at kjeldene til samisk religion Ikkje har noko samisk ord for gandfluge? At vi ikkje har opplysningar om det frå andre enn Skanke 1945 a: 207, 1945 c: 245. Andre har det fra Skanke. Nordsamisk dir'ri har berre tydinga: 'pikk, penis hos smågutter ' Kaven m. Det etymologiske motsvaret 1 finsk er tyrå Jf. Lid 1927: 342 ff, Itkonen m. Same ordet finst i dei baltiskfinske språka, med tydinga 'testikkel, mannslem' Itkonen m. Frå finsk er ordet truleg lånt inn i svensk, av lydlege grunnar ikkje omvendt Itkonen m. På bakgrunn av sambandet med finsk tyrå, er det grunn til å tru at -dirre i 19 Det same finn vi i førestellingane om trollkatten, som saug mjølk av andre sine kyr. Den tydinga kan ha gjort at heimelsmennene har unngått å nemne ordet. Ord og førestellingar som var tabu etter den nye, kristne moralen, kunne særleg lett forsvinne Korleis dette kan henge i hop, kjem eg til å drøfte i doktoravhandlinga eg arbeider med. To av dei er av nordleg type Figur 2 og 4 , éi av sentralsamisk type Figur 3. Dessutan finst det kryss utan kuler i endane på sentralsamiske trommer, nede til høgre, der kulekryssa står på dei sørsamiske trommene står Figur 7, teikn 29, frå Manker 1950: 407; dessutan Manker 1950: 385 og 408. Manker ibid lurer på om kryssa på dei nemnde trommene skal tolkast slik. Likevel kan materialet tolkast slik at gandflugeførestellingane har stått veikare i det sentralsamiske området. Det peikar også Rydving på når han går gjennom kjeldeopplysningane om noaidefuglane; han konstaterer at det frå sentralsamisk område ikkje er nemnt nokon fugl som leverer gandfluger. Som vi har sett s. Av dyra Kildal nemner, finst i alle fall fisk, fugl og reinokse på sentralsamiske trommer sjå t. Særleg er det mogeleg at det er ein glidande overgang mellom insekt og fugl. I to russlandkarelske trolldomsbøner er kvefsen epitet for trollfuglen vaakalintu Honko 1959: Ein kan spørja om gandfluga er ein avleggar av den kontinentaleuropeiske spiritus familiaris, som er eit slag lukkebringande tenesteånd i skapnad av eit metallinsekt forvart i ein ask Hammarstedt 1920: 52-53, Lid 1921: 49, note 1. Slike spiritusar er ikkje kjende frå Noreg ibid , men frå Sverige Hammarstedt 1920: 52-53 , og var vanlegare på kontinentet. Påverknad frå spiritustradisjonen er likevel ikkje så sannsynleg, for spiritusar er ikkje kjende i Tyskland før barokken Aulbach-Reichert 1995: 15 , og i norrøne kjelder finst tre gonger motivet at ein trolldomskunnig tek på seg insektham for å skada andre Flateyjarbok I: 276, Edda Snorra Sturlusonar: , Egils saga einhenda: 350. Hamferd i insektham skulle derfor vera kurant i norrøn kultur i mellomalderen. Det at både fastlandet, Færøyane og Island har førestelling om gand a fluga eller skadelege utsendingar i insektham, tyder også på at motivet er gammalt, fordi det da venteleg er felles arv. At det berre er år frå dei norrøne Ja dat birut big'gjujit ætle lodde mielde, ja dat lod'de boatta jur dam ol'bmu lusa, gosa læ sad'dijuwum. Kanskje gjer ei opplysning hos Olaus Magnus også det. Læstadius si tolking er kanskje tvilsam, men dersom ho er rett, kjende Olaus Magnus ei førestelling om gandfluge i Norden i fyrste halvdelen av 1500-talet. Det vender og blikket bort frå kontinentet at førestellingar som minner svært om gandfluga er kjende frå sibirsk sjamanisme. Olsen 1915: 206 Lid sin hovudpåstand var at gandutsendingen opphavleg var ein kvass kvist. Eg avviser ikkje at gand kunne vera det og var det i mange tilfelle. Men det ser ut som den kvasse kvisten berre er ein del av biletet og at det er urimeleg å tvinge gandfluga inn under dét motivet. Mitt viktigaste ærend i denne artikkelen har vori å vise at gandfluga er ein variant av dyret som åndeutsendingen kan ta hamen til. Eg meiner likevel ikkje at gandfluga står heilt på linje med dei andre dyra. Opphavet ser ut til å vera det same, men gandfluga er vorten så populær at ho er vorten eit sjølvstendig motiv. Onnur utgåfa, aukin og bætt. Reykjavik: Bokautgåfa Menningarsjobs Asgeir Blåndal Magnusson Islensk ordsifjabok. Reykjavik: Oroabok Håskolans Aulbach-Reichert, Brunhilde Annette von Droste-Hulsthoff. Ein Deutungsversuch aufder Grundlage der Analytischen Psychologie von C. Munster: Ruschhaus Bergsland, Knut og Lajla Mattsson Magga Åarjelsaemien-daaroen baakoegærja. Fra vikingtid til re formåsjonstid. Oslo: Norsk folkeminnelag Blix, Dagmar Draugen skreik. Reykjavik: Islendingasagnautgåfan Braset, Karl Øventyr, sagn. Braset Broman, Olof Olof Joh: Bromans Glysisvallur och ofriga skrifter farande Helsingland. Utgifna af Gestrike-Helsinge nation i Upsala genom Karl A. Håløygminne Backman, Louise og Åke Hultkrantz Studies in Lapp Shamanism. Stockholm studies in comparative religion 16. Forestållningar om hjalp- och skyddsvåsen i heliga fjåll bland samema. Stockholm studies in comparative religion 13. A Proposed List of Types With a Systematic Catalogue of the Norwegian Variants. Helsingfors: Academia scientiarum fennica Claussøn Friis, Peder Samlede Skrifter af Peder Claussøn Friis. Udgivne for den norske historiske Forening af Dr. Brøgger Dass, Petter Nordlands trompet. Med innledning av Solveig Tunold. T Mailings Forlagsboghandel 1860 Forsblom, Valter W 'TolkfGresiailiungar 1 svenska Osterbotten om trollskott. A Lappisk Mythologi, Eventyr og Folkesagn. Kristiania- Alb Cammermeyer Fritzner, Johan Lappernes hedenskab og trolddomskunst sammenholdt med andre folks, især nordmændenes, tro og overtro. Kristiania: Den norske Forlagsforening, Opptr Oslo- Universitetsforlaget, utg. Untersuchungen iiber eine urtumliche Krankheitserklårung. Helsingfors: Academia scientiarum fennica Hyltén-Cavallius, Gunnar Olof Wårend och Wirdame. Uppsala: Akademlska boktryckeriet Indrebø, Gustav Norsk målsoga. Bergen: John Grieg Itkonen, Erkki, Aulis J. Joki, Reino Peltola Suomen kielen etymologinen sanakirja. Helsingfors: Suomalais-ugrilainen seura Itkonen, T. I Heidnische Religion und spåterer Aberglaube bei den finmschen Lappen. Suomalais-ugrilaisen Seuran Toimituksia 87 Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura Jacobsen, M. Ny utgåfa Årni Boovarsson og Bjarni Vilhjålmsson onnuoust utgåfuna. Reykjavik- Bokautgåfan bjoosaga Jon Årnason b. Reykjavik' Bokautgåfan bjobsaga J6n Dorkelsson Pjodsogur og munnmæli. Fyrste utgåve 1899 Reykjavik: Bokfellsutgåfan Karsten, Rafael Samefolkets religion. De nordiska lappamas hedniska tro och kult i religionshistorisk belysning. Kjellstrom, Rolf og Håkan Rydving Den samiska trumman. Stockholm: Nordiska museet Kormåks saga. Reykjavik: Hi5 islanzka fornritafélag, 1939 Kaven, Brita; Johan Jernsletten, Ingrid Nordal, John Henrik Eira, Aage Solbakk Såmi-dåru såtnegirji. Waysenhuses Bogtrykkerie, Oslo: Halvorsen og Børsum Levander, Lars og Stig Bjdrklund Ordbok over folkmålen i Ovre Dalarna. Skrifter utgivna genom Dialekt- och folkminnesarkivet i Uppsala. Eit umråde av norsk sjukdomsmagi. Utgjevne som Festskrift til sekstiårsdagen 16. Gustav Adolfs akademien før folklivsforskning 18. Uppsala: Kungliga Gustav Adolfs akademien for folklivsforskning Læstadius, Lars Le vi Fragmenter i lappska mythologien. Die Trommel als Denkmal Materieller Kultur. Stockholm: Thule Manker, Ernst, Die lappische Zaubertrommel. Die Trommel als Urkunde geistigen Lebens. Oslo: Norsk folkeminnelag Monumenta historica Norvegiæ. Latinske Kildeskrifter til Norges Historie i Middelalderen, udgivne efter offentlig Foranstaltning ved Gustav Storm. Kristiania: Brøgger, 1880 Mundal, Else Fylgjemotiva i norrøn litteratur. Skrifter fra instituttene for nordisk språk og litteratur ved Universitetene i Bergen, Oslo, Trondheim og Tromsø 5. Kropp og sjel i middelalderen. Onsdagskvelder i Bryggens museum 11. Sogn og Fjordane i manns minne. I serien: I manns minne. Frå Nasjonalforeningens landskonkurranse for eldre. Oslo: Det Norske Samlaget Myrvang, Finn Huh-tetta. Altislåndische und altnorwegische Grammatik Laut- und Flexionslehre unter berucksichtigung des urnordischen. Halle: Max Niemeyer Norges historie. Historien om de gamle, norske kongene. Historien om danenes ferd til Jerusalem. Oslo: Aschehoug, Originaltitlar: Historia Norvegiae. Historia de antiquitate region Norvagiensium. Ordbok over det norske folkemålet og det nynorske skriftmålet. Hovudredaktør Alf Hellevik, Lars S. Sjå Qvigstad 1903 18 Olaus Magnus Historia om de nordiska folken. Mo- Rana museums- og historielag. Kristiania Qvlgstad, Just X%W«b r m dm? Trondhjem Qyigstad, Just Kildeskrifter til den lappiske mythologi. Om lappernes vildfarelser og overtro, af Isaac Olsen. I Zw %m,ca- xmd yofkjkimde dm- Norwegischen Lappen. Oslo etnografiske museums skrifter 1. Oslo- Oslo etnografiske museum Qvigstad, Just lappktr eventyr q? Några kållkritiska problem Rehgionshistoriska forskningsrapporter från Uppsala 4. Oversattning från latinet av Henrik Sundin. Granskad och bearbetad av John Granlund, Bengt Low och John Bernstrom. Runnebommens betegnelse med sine diameterer og fortolkelse. Bind 1 A og 2, A tekst etter handskriftene og 1, B og 2, B retta tekst. Oslo: Norsk folkeminnelag Solheim, Svale Norsk sætertradisjon. Oslo: Aschehoug Steen, Adolf Snøugla i samisk tro og tradisjon. Trondheim: Sami våras Storåker, Joh. Th Sygdom og Forgjørelse i den norske Folketro. Udgivne for den norske historiske Forening af Dr. Nordiska texter och undersokningar 5. Edited by Emilie Figur I. Frå Manker 1950:309 20 Peti Figur 3. Frå Schefferus 1956:157 Figur 2.